ਦੁਲਾਵਾਂ (Dulaawan)

Dulaawan which looks like a two diverging lines at about 135 degrees angle
( ੈ )
are added above the alphabet.

In its normal form it gives the sound of “ai” as in the word “and”.

Du-Laaian can be used with all alphabets except ” ੳ and ੲ ”

It is known as a extended vowel (Deeragh Matra) and can be used in beginning middle or towards the end of the word.

In Gurbani Writings Dulaawan (ਦੁਲਾਵਾਂ) is used with the last letter of a word for the following purposes:
1) As a preposition with Nouns and adjectives:

• ਸੋਚੈ ਸੋਚਿ ਨ ਹੋਵਈ ਜੇ ਸੋਚੀ ਲਖ ਵਾਰ (ਸੋਚਣ ਨਾਲ) (Panna 1)
• ਹਉ ਵਾਰੀ ਜਿਤੁ ਸੋਹਿਲੈ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ (ਜਿਸ ਸੁਹਿਲੇ ਕਰਕੇ) (Panna 12)
• ਪੇਈਅੜੈ ਸਹੁ ਸੇਵਿ ਤੂੰ ਸਾਹੁਰੜੈ ਸੁਖਿ ਵਸੁ (ਪੇਕੇ ਘਰ ਵਿਚ) (Panaa 50)
• ਧੰਨੈ ਸੇਵਿਆ ਬਾਲ ਬੁਧਿ (ਧੰਨੇ ਨੇ) (Panna 1192)
• ਹਉ ਮੂਰਖੁ ਕਾਰੈ ਲਾਈਆ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਕੰਮੇ (ਕਾਰ ਸੇਵਾ ਵਿਚ) (Panaa 449)
• ਜਿਹ ਮਰਨੈ ਸਭੁ ਜਗਤੁ ਤਰਾਸਿਆ (ਮੌਤ ਤੋਂ) (Panaa 327)
• ਜਨ ਨਾਮੈ ਤਤੁ ਪਛਾਨਿਆ ॥੩॥੩॥ (ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਨੇ) (Panaa 657)

2) With verbs to show the present continuous tense:

• ਰੋਵੈ ਰਾਮੁ ਨਿਕਾਲਾ ਭਇਆ ॥ (ਰੋਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਂ ਕਿ ਰੋਇਆ ਸੀ) (The Sentient Raam our Mool is still crying) (Panaa 1)
• ਕਿਵ ਸਚਿਆਰਾ ਹੋਈਐ ਕਿਵ ਕੂੜੈ ਤੁਟੈ ਪਾਲਿ (ਹੋ ਸਕੀਦਾ ਹੈ) (Panaa 1)
• ਜੇ ਕੋ ਕਹੈ ਕਰੈ ਵੀਚਾਰੁ (ਬਿਆਨ ਕਰੇ, ਕਥਨ ਕਰੇ) (Panaa 3)
• ਮੰਨੈ ਤਰੈ ਤਾਰੇ ਗੁਰੁ ਸਿਖ (ਤਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) (Panaa 3)
• ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਦਇਆ ਕਮਾਵੈ ਏਹ ਕਰਣੀ ਸਾਰ (ਕਮਾਂਦਾ ਹੈ) (Panaa 53)
• ਰਸਨਾ ਉਚਰੈ ਹਰਿ ਹਰੀ (ਉਚਾਰਦਾ ਹੈ) (Panaa 191)
• ਜਿਥੈ ਜਾਇ ਬਹੈ ਮੇਰਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਸੋ ਥਾਨੁ ਸੁਹਾਵਾ ਰਾਮ ਰਾਜੇ (ਬੈਠਾ ਹੋਇਆ ਹੈ) (Panaa 450)

3) Verbs ending with “ਐ”

• ਆਉ ਸਖੀ ਸੰਤ ਪਾਸਿ ਸੇਵਾ ਲਾਗੀਐ (ਸੇਵਾ ਵਿਚ ਲੱਗਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।) (Let us Dedicate) (Panaa 457)
• ਖੋਟੈ ਵਣਜਿ ਵਣੰਜਿਐ ਮਨੁ ਤਨੁ ਖੋਟਾ ਹੋਇ (ਵਣਜ ਦੇ ਰਾਹੀਂ।) (By Trading) (Panaa 22)
• ਪੜਿਆ ਮੂਰਖੁ ਆਖੀਐ ਜਿਸੁ ਲਬੁ ਲੋਭੁ ਅਹੰਕਾਰਾ (ਆਖੀਦਾ ਹੈ) (Should be Known) (Panaa 140)

4) Meanings of “ਕੈ”

• ਚੰਗਾ ਨਾਉ ਰਖਾਇ ਕੈ ਜਸੁ ਕੀਰਤਿ ਜਗਿ ਲੇਇ (having obtained) (Panaa 2)
• ਮੰਨੈ ਜਮ ਕੈ ਸਾਥਿ ਨ ਜਾਇ (along with) (Panaa 3)
• ਕਰਤੇ ਕੈ ਕਰਣੈ ਨਾਹੀ ਸੁਮਾਰੁ (his, creator’s) (Panaa 3)
• ਕਰਤੇ ਕੀ ਮਿਤਿ ਕਰਤਾ ਜਾਣੈ ਕੈ ਜਾਣੈ ਗੁਰੁ ਸੂਰਾ (or, either) (Panaa 930)

5) Meanings of “ਤੈ” (without bindi)

• ਆਖਹਿ ਗੋਪੀ ਤੈ ਗੋਵਿੰਦ (ਅਤੇ) (and) (Panaa 5)
• ਜੇ ਕਰਿ ਸੂਤਕੁ ਮੰਨੀਐ ਸਭ ਤੈ ਸੂਤਕੁ ਹੋਇ (ਥਾਂ) (place) (Panaa 472)
• ਮਨਮੁਖ ਗੁਣ ਤੈ ਬਾਹਰੇ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਮਰਦੇ ਝੂਰਿ (ਤੋਂ) (without) (Panaa 27)

6) Meanings of “ਤੈ” (with bindi) (“ਤੈਂ”)

• ਥਾਲੈ ਵਿਚਿ ਤੈ ਵਸਤੂ ਪਈਓ (ਤੂੰ;ਪਰਮੇਸਰ) (thou, you (singular) Paarbraham) (Panaa 645)
• ਫਰੀਦਾ ਜੋ ਤੈ ਮਾਰਨਿ ਮੁ ਕੀਆਂ ਤਿਨਾ ਨ ਮਾਰੇ ਘੁੰਮਿ (ਤੈਨੂੰ) (you ) (Panaa 1378)
• ਤੈ ਸਾਹਿਬ ਕੀ ਮੈ ਸਾਰ ਨ ਜਾਨੀ (ਤੁਝ) (thou, you (singular) Parmeshwar) (Panaa 794)

7) Towards the beginning of a pankati, if the Noun is with a Sihari (ਪ੍ਰਭਿ, ਹਰਿ, ਮਨਿ) or Dulavaan ending (ਹੀਅਰੈ), the preceding Pronoun have a Dulavaan ending (ਮੇਰੈ ).

• ਮੇਰੈ ਪ੍ਰਭਿ ਮੇਲੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਏ (Panaa 111)
• ਮੇਰੈ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭਿ ਲੇਖੁ ਲਿਖਾਇਆ ਧੁਰਿ ਮਸਤਕਿ ਪੂਰਾ (Panaa 162)
• ਮੇਰੈ ਹੀਅਰੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਰਾਮ ਰਾਇ ਕੀ ਗੁਰਿ ਮਾਰਗੁ ਪੰਥੁ ਬਤਾਇਆ (Panaa 172)
• ਪੀਊ ਦਾਦੇ ਕਾ ਖੋਲਿ ਡਿਠਾ ਖਜਾਨਾ ॥ਤਾ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਭਇਆ ਨਿਧਾਨਾ (Panaa 185)

8)  If the Noun is with a Sihari ending (ਮਨਿ, ਗੁਰਿ, ਸਤਿਗੁਰਿ, ਨਾਮਿ) , the proceeding Verb will have a Dulavaan ending (ਜੀਤੈ, ਪੂਰੈ, ਮਿਲਿਐ, ਮੰਨਿਐ ).

• ਆਈ ਪੰਥੀ ਸਗਲ ਜਮਾਤੀ ਮਨਿ ਜੀਤੈ ਜਗੁ ਜੀਤੁ ॥ (ਜੇ ਮਨ ਜਿੱਤਿਆ ਜਾਏ; in case I win over mind)  (Panaa 6)
• ਗੁਰਿ ਪੂਰੈ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਦ੍ਰਿੜਾਇਆ ਹਰਿ ਭਗਤਾ ਅਤੁਟੁ ਭੰਡਾਰੁ ॥੧॥ (ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਨੇ; The Pooranbraham) (Panaa 29)
• ਸਤਿਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਫੇਰੁ ਨ ਪਵੈ ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੁਖੁ ਜਾਇ ॥ (ਜੇ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲ ਪਏ: in case I meet Satgur) (P: 69)
• ਨਾਮਿ ਮਿਲਿਐ ਪਤਿ ਪਾਈਐ ਨਾਮਿ ਮੰਨਿਐ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥ (ਜੇ ਨਾਮ ਮਿਲ ਜਾਏ, ਜੇ ਨਾਮ ਮੰਨ ਲੇਆ ਜਾਏ)  (Panaa 233)

9) The Plural of “ਹੈ” is ਹਹਿ but some time “ਹੈਂ” is OK

• ਮੇਰੇ ਰਾਮ ਹਮ ਬਾਰਿਕ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭ ਕੇ ਹੈ ਇਆਣੇ (Panaa 168)